Özlem SARSIN-Recep ŞENYURT
Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) Yönetim Kurulu Başkanı Tolga Murat Özdemir, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayınlanan “Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararın uygulanmasına ilişkin tebliğ (tebliğ no: 2012/1)’de değişiklik yapılmasına dair tebliğ” gereğince güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yatırımları kapsamında yurt dışından temin edilecek güneş paneli ve güneş paneli taşıyıcı konstrüksiyon sistemleri ile üretim süreci ingot dilimleme aşamasından veya öncesindeki bir aşamadan başlamadan yurt içinde üretilen güneş hücreleri kullanılarak üretilen güneş panellerinin teşvik kapsamı dışında bırakılacağını söyledi.
Özdemir, karara tepki göstererek bu uygulamanın acil olarak devreye alınmasının yanlış olduğunu ifade etti. Kararın yerli üreticiyi desteklemekten çok köstek olacağını vurgulayan Özdemir, Türkiye’de panel üretimi yapan yaklaşık 75 firmanın yüzde 98’inin olumsuz etkileneceğini söyledi.
“Sektör allak bullak olacak”
Bu uygulamanın KDV gelirini artırıcı, vergi indirimini ortadan kaldırıcı bir uygulama olduğunu, yerli imalatı destekleyen bir karar olmadığını düşünen Özdemir bu konuda şunları söyledi: “Aslına bakarsanız bu tebliğ ile sanayiciye sağlanan teşvik uygulamasını kaldırıyorlar.
Bütün yatırım bedelinin yüzde 30’unu vergiden düşebiliyordunuz. Geçmişte teşvik almış olan yatırımcıların durumu ne olacak? Bu konu yoruma açık. Bir belirsizlik var. Sektör allak bullak olacak. Yerli imalatı desteklemek amacı ile yapılan bu uygulama diğer yandan vergi muafiyetlerini ortadan kaldıracak. Yavaş yavaş muafiyetler ortadan kaldırılıyor.
Aslında sanayicinin derdini artırıyorlar. Güneşimiz soluyor, bu yapılan uygulama yerli imalatı destekleyici değil aksine teşviği kaldırıcı bir uygulamadır. İngot dilimlemeden sonra üretim yapan üreticilerin zaten maliyeti yüksek. 25 dolardan aşağı satmıyorlar. Diğer üreticilerimiz ise şu anda 18 dolardan panel satıyor. Yatırımcı hesabını yapıp yine diğer üreticilerden almaya devam edecek bu durumda.”
“2026’da planlanıyordu, aniden 2024’e alındı”
Yürürlük tarihi 24.08.2024 olarak belirlenen uygulamanın ilk versiyonun yürürlük tarihinin 01.01.2026 tarihi olduğuna da dikkat çeken Özdemir, “Onun için bu tebliğ ilk yayınlandığı hali ile 01.01.2026 tarihinde olması doğru, üreticilerin kendisini hazırlamasına zaman verilmeli. Tebliğin birden bire uygulanması çok yanlış bir karar. Sanayiciyi de iyice sıkıştıran bir duruma yol açacak.
Bunu birden yapınca, zaman vermeyince yatırıma adım atmış insanlara zarar verecek. Şu an devam eden yatırımlarla EPS firmaları karşı karşıya gelebilir. 2026 yılında uygulanması gerekir ki hem hücre imalatını yapacak olanlara zaman kazandırılacak, teşviğe önceden başvurmuş olanların planları bozulmayacak ve EPS firmalarının elindeki stoklar değerlendirilebilecek. Öte yandan teşvik için çağrı mektubu almış insanların bu karardan muaf tutulması lazım 2026’ya kadar. Aynı şey rüzgar türbini üreticileri için de geçerli” dedi.
“Sanayiciye yükü 3GW için 200 milyon dolar”
Bu anlık kararın sanayiciye yükünün 3GW yatırım için 200 milyon dolar olacağını söyleyen Özdemir, “Buna artık bir dur demek lazım. Böyle olmamalı. Üreticilerimizin kendini kısa zaman içinde bu teşvik şartlarına hazırlaması zor. Türkiye dünyada panel imalatında 4. sırada, ama bu karar ile üreticilerimizi sıkıntıya soktular. Öte yandan tebliğe uygun firmaların yurt içi talebine cevap verecek kapasiteleri yok, zaten ihracat yapıyorlar, belki de bu durum panel fiyatlarının yükselmesine sebep olacak” dedi.
Güneş Enerjisi Yatırımcıları Derneği Başkanı Serdar Ekiz: Yatırımları koruyacak bir düzenlemeye gidilmeli
Piyasanın dar ve maliyetlerin yüksek olduğu bir dönemde alınan bu kararın yanlış olduğunu vurgulayan Güneş Enerjisi Yatırımcıları Derneği Başkanı Serdar Ekiz, ise konuyla ilgili şunları söyledi: “Yatırım teşvikleri, KDV ve Kurumlar Vergisi’ni kapsıyordu. Yatırım Teşvik Belgesini alanlar için bir sıkıntı olmayacak ancak teşvik sürecinde olan yatırıma başlayan firmalar ile bundan sonrası için GES kurmak isteyenler için ek maliyet anlamına geliyor bu karar. Şu an Türkiye’de bu karara uygun üretim yapan tek bir üretici var. Ülkemizde hücre üretiminin artırılması hedefleniyor ancak bu yatırımlar zaman alan yatırımlar.
Bu sürecin takvime bağlanması lazımdı. Birden uygulamaya konması sektörümüzü ciddi şekilde olumsuz etkileyecek. Diğer yandan Panel üretimi için ciddi teşvikler verildi. İhtiyacın çok ötesinde üretim tesisi kuruldu. 70’in üzerinde firma panel üretiyor. Bu firmaların yatırımları ne olacak? Bu kadar yatırım çöpe mi atılacak? Sektör olarak beklentimiz bu kararın hücre üreten firma sayısının artmasına paralel uygulamayı konması ve aynı zamanda panel üreten fabrikaların yatırımlarını da koruyacak bir düzenlemeye gidilmesidir.”
VES Solar Yönetim Kurulu Başkanı Volkan Fesçi: Firmalar avantajını kaybetmiş olacak
Türkiye’de güneş paneli üretmek için yapılmış tüm yatırımların devletin koruyucu vergilerinden faydalanarak iç pazara satış yapmayı hedeflediklerini söyleyen VES Solar Yönetim Kurulu Başkanı Volkan Fesçi, panellere uygulanan gözetim vergisi nedeniyle Türkiye’de ithal panel satılmasının mümkün olmadığını söyledi. Fesçi sözlerine şu şekilde devam etti: “Hücrelere uygulanan gözetim vergisi nedeniyle ithal hücre ile Türkiye’de üretilen panellerin de rekabetçi olması zor.
Hücre üretimi yapan firmalar hem hücre ithalatına uygulanan gözetim vergisi hem de YEKA ve YEKDEM için gereken yerlilik oranı ile ödüllendiriliyordu. Şimdi sadece “İngot Dilimleme” aşamasında üretim yaptığını bildiğimiz üretici yatırım teşvik için yeterli olacak ve diğer aşamalarda hücre yatırımına girmiş olan firmalar bu avantajını kaybetmiş duruma gelecek. İngot dilimleme aşamasında hücre üretimi kapasitesinin mevcut durumda planlanan yatırımların tamamını karşılaması mümkün gözükmüyor.”
ENSİA Başkanı Alper Kalaycı: Yatırımların sayısı azalacak
Enerji Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (ENSİA) Yönetim Kurulu Başkanı Alper Kalaycı da 24.08.2024 tarihli tebliğin yatırım teşviklerinden faydalanılması konusunda zorluklar içerdiğini söyleyerek, “Ülkemizdeki güneş enerjisi yatırımcılarının maliyeti artacak bu da yatırımların sayısını azaltacaktır. Bu tip önemli değişikliklerin, sektör ile işbirliği içerisinde belirlenmesi ve bir geçiş süresi tanınması önemli diye düşünüyoruz. Temiz enerji sektörüne en çok ihtiyaç duyduğumuz bu dönemde bu değişikliğin yapılmamasını dilerdik. Yürürlük tarihinin ileri alınması, mesela 2026’da olmasını istiyoruz” dedi.
